Meestal zullen partijen beroep doen op bemiddeling na het ontstaan van de overeenkomst of het recht waarover betwisting bestaat. Partijen stappen bij voorkeur naar een bemiddelaar voor een vrijwillige bemiddeling vooraleer zij eventueel naar de rechtbank stappen na een mislukte bemiddeling.
Op die manier vermijden ze verdere juridisering en escalatie van het conflict en wordt miscommunicatie uit de weg geholpen. Bovendien biedt bemiddeling in dit geval een snelle en vaak goedkopere oplossing dan deze die door het voeren van een gerechtelijke procedure kan worden bekomen.
Ook indien één of meerdere partijen reeds naar de rechtbank zijn gestapt, kan een conflict nog voor bemiddeling in aanmerking komen. (art. 1730 Ger. W). Meer nog de rechter kan op gezamelijk verzoek van partijen, of op eigen initiatief maar met instemming van partijen een bemiddeling bevelen. Partijen zullen dan overeen moeten komen over de naam van de (erkende) bemiddelaar. In dit laatste geval spreken we van een ‘gerechtelijke bemiddeling’. (art. 1734 e.v. Ger.W)
Partijen kunnen ook nadat een gerechtelijke beslissing is tussengekomen beslissen om toch nog op bemiddeling een beroep te doen. Dit kan slechts met wederzijds en volgehouden akkoord van partijen. Zolang zij niet akkoord zijn over alle punten van de bemiddelde overeenkomst, blijft de gerechtelijke beslissing gelden. (zie eveneens art. 1730 Ger. W.)
